พระอุโบสถและพระวิหารสมัยอยุธยาตอนปลาย-รัตนโกสินทร์ตอนต้น ในพื้นที่คลองอ้อมนนท์ จังหวัดนนทบุรี

Abstract

งานวิจัยฉบับนี้มุ่งเน้นการศึกษาถึงรูปแบบและวิธีการสร้างสรรค์ รวมทั้งหน้าที่การใช้ งานของ พระอุโบสถและพระวิหารสมัยอยุธยาตอนปลายถึงรัตนโกสินทร์ตอนต้นในพื้นที่คลองอ้อม นนท์ จ.นนทบุรี โดยศึกษาทั้งข้อมูลจากงานสถาปัตยกรรมและข้อมูลทางสังคม ศาสนา และ วัฒนธรรมความเป็นอยู่ซึ่งสัมพันธ์กับการตั้งถิ่นฐาน อย่างไรก็ตามการกำหนดอายุการสร้างพระอุโบสถ และพระวิหารเป็นเพียงการกำหนดอายุโดยสังเขป เนื่องจากปัญหาด้านข้อมูลและหลักฐานที่ไม่ สมบูรณ์ทั้งในแง่ของประวัติการสร้างและการบูรณะ พระอุโบสถและพระวิหารกรณีศึกษามีจำนวนทั้งหมด 23 วัด 24 อาคาร ในพื้นที่บริเวณ รอบคลองอ้อมนนท์ จ.นนทบุรี โดยแบ่งออกเป็น 4 กลุ่ม ตามกลุ่มคลองย่อย ถือเป็นพื้นที่อันมีความ สำคัญมาตั้งแต่ครั้งอดีตเพราะเป็นแม่น้ำเจ้าพระยาสายเก่า และยังคงความสำคัญมาโดยตลอดด้วยมี ความอุดมสมบูรณ์และมีความสะดวกในการคมนาคมทางเรือ เกิดเป็นพื้นที่อยู่อาศัยที่สัมพันธ์ไปกับ เส้นทางน้ำเป็นชุมชนริมน้ำขนาดใหญ่และมีวัดเป็นศูนย์กลางชุมชน ที่มีการอยู่อาศัยมาตั้งแต่ครั้งอดีต ถึงปัจจุบัน จากผลการศึกษา สามารถแบ่งรูปแบบสถาปัตยกรรมที่พบในพื้นที่ออกได้เป็น 3 รูปแบบ หลัก คือ 1. อาคารแบบไทยประเพณี 2. อาคารที่ได้รับอิทธิพลศิลปะตะวันตกในสมัยอยุธยาตอน ปลาย หรือเรียกว่าอาคารทรงตึก 3. อาคารอย่างพระราชนิยมในสมัยรัชกาลที่ 3 สำหรับรูปแบบ อาคารที่สามารถแยกย่อยลงไป รูปแบบอาคารที่พบมากที่สุดในพื้นที่ คือ อาคารที่มีรูปแบบการทำ พะไลด้านหน้า-หลัง หรือที่เรียกว่า เพิงหน้า และพบว่าแม้รูปแบบอาคารส่วนใหญ่ในพื้นที่จะมี ลักษณะร่วมเดียวกัน แต่จะมีรายละเอียดบางประการที่แตกต่างกันไปอันสัมพันธ์กับประวัติศาสตร์ และวัฒนธรรมในพื้นที่ย่อยซึ่งมีความเจริญและการพัฒนาที่ต่างกันออกไปซึ่งสะท้อนผ่านงาน สถาปัตยกรรมอีกด้วย