พฤติกรรมการใช้สวนสาธารณะและสภาพแวดล้อมทางภูมิทัศน์ : กรณีศึกษา สวนรมณีนาถ

Abstract

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อการศึกษาสภาพปัจจุบันพฤติกรรมการใช้พื้นที่ของผู้ใช้สวนสาธารณะระดับชุมชน (กรณีศึกษาสวนรมณีนาถ) โดยศึกษาลักษณะพื้นที่กับการทำกิจกรรมเพื่อศึกษาปัจจัยทางกายภาพที่มีผลต่อพฤติกรรมการใช้สวน ลักษณะกายภาพของพื้นที่ที่มีการใช้งานหรือไม่มีการใช้งาน ผลที่ได้นำมาเป็นแนวทางในการออกแบบสวนสาธารณะที่มีความเหมาะสมต่อความต้องการของผู้ใช้สวน การศึกษานี้มีการเก็บข้อมูล 2 วิธีคือ การสังเกตการณ์และการสัมภาษณ์ ซึ่งในการสังเกตการณ์จะแบ่งเป็น 2 ส่วน คือ การสำรวจพื้นที่ ลักษณะกายภาพของสวนและการสังเกตพฤติกรรม กิจกรรมที่เกิดขึ้นในพื้นที่เพื่อนำมาวิเคราะห์หาความสอดคล้องและเหมาะสมของพฤติกรรมการใช้สวนสาธารณะกับสภาพพื้นที่ของสวนโดยการสังเกตการณ์จะทำการสำรวจบันทึกกิจกรรมในแผนผังของสวน โดยระบุกิจกรรม ตำแหน่งที่เกิดกิจกรรมและลักษณะของผู้ใช้สวน ส่วนการสัมภาษณ์เพื่อเป็นการสนับสนุนข้อมูลที่ได้จากการสังเกตการณ์ จากการศึกษาพบว่าผู้ใช้สวนเข้ามาทำกิจกรรมหลายชนิด แต่ละกลุ่มวัยมีช่วงเวลาที่มาใช้และชนิดกิจกรรมที่สนใจแตกต่างกัน และพบพื้นที่ที่ทำกิจกรรมชนิดเดียวกันเป็นประจำ พื้นที่ที่มีผู้ใช้เฉพาะช่วงเวลา พื้นที่ที่ถูกใช้งานตลอดเวลา นอกจากนี้ยังพบการใช้งานในพื้นที่ที่ไม่ได้มีการออกแบบไว้สำหรับทำกิจกรรม และพื้นที่ที่มีการเข้าไปใช้น้อย ส่วนของปัจจัยทางกายภาพที่มีผลต่อพฤติกรรมผู้ใช้ ได้แก่ สภาพที่เกิดของกิจกรรม เช่น การเป็นพื้นที่กว้าง, พื้นที่ในร่มเงา, พื้นผิวเป็นลานแข็งหรือสนามหญ้า, ความสมบูรณ์ของอุปกรณ์และสิ่งอำนวยความสะดวก ข้อเสนอแนะของการศึกษาที่ได้จากการวิเคราะห์กายภาพ พฤติกรรมสรุปได้ว่าควรมีการแบ่งพื้นที่การใช้งานกิจกรรมต่าง ๆ อย่างชัดเจนเพื่อลดการซ้อนทับของพื้นที่กิจกรรม ทำเส้นทางเดินบริเวณสนามหญ้า เพื่อสามารถเข้าไปทำกิจกรรมได้มากขึ้น ปรับปรุงรูปร่างของเส้นทางวิ่งและพื้นผิววัสดุที่ใช้ควรเหมาะสมกับกิจกรรม พื้นที่ภายในสวนมีขนาดจำกัดจึงควรพัฒนาพื้นที่ให้มีความหยืนหยุ่นสามารถปรับเปลี่ยนให้เหมาะสมกับกิจกรรมต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นได้อย่างเพียงพอ

The main objective of this research is to study behavior of users of community parks, (a case study of Rommaninart park). The research proposed that by looking at the characteristics of the park area and activities that took place in the park would enable a study of physical factors that affected the behavior of park users, as well as physical characteristics of the areas that were either active or inactive. The results would then be used as guidelines for park design, while addressing the needs of its users. The study involved two data collection methods, observation and interviews. Observations were divided into two parts: a survey of the area and physical characteristics of the park, and observation of user behavior. Park activities were used to analyze the relevance and appropriateness of the park use to its physical characteristics. Observations were recorded in the survey map of the park, specifying the type and location of activities taken place, along with characteristics of the park users. The interview data was then used to support the data from observations. The study found that users had performed activities of various kinds. Each age group had a specific time of park use with different interests. Moreover, study discovered that there were areas where a similar kind of activity took place, areas which were used only at specific time, areas which were used all the time, areas which were not designed for any activities, and areas with less access. The physical factors that influenced user behavior, included setting of activity, shading area, open space, hardscape, softscape, integrity of the equipment and facilities. A proposal from this research based on analysis of physical characteristics and behavior concluded that the usage area should be clearly divided for each type of activity to reduce any overlapping area, a walking track should be added around the lawn to allow more access, the shape and materials of the walking track should be improved with considerations to the type of activity. As the area of park was limited, the park area should also be developed with flexibility as to sufficiently cater the various types of activities taking place.